E-commerce w cieniu pandemii - ewolucja czy raczej rewolucja

Według rynkowych szacunków, tylko w pierwszym roku pandemii wolumen sprzedaży przez Internet mógł wynieść od około 83 mld zł do 100 mld zł. Oznacza to, że obroty e-handlu mogły zanotować wzrost rzędu nawet 60%. Warto podkreślić, że porównywalną dynamikę sprzedaży dóbr konsumenckich przez Internet dało się zaobserwować dekadę temu, kiedy e-handel dopiero wchodził na ścieżkę szybkiego rozwoju. Najbardziej optymistyczne prognozy mówią, że już w 2026 roku udział e-zakupów osiągnie pułap 12%-15%, a wartość rynku przebije 160 mld zł.

W raporcie eksperci BNP Paribas Real Estate podkreślają, że rozwojowi sprzyjać będą nie tylko nowe technologie i rozwój narzędzi e-commerce'owych, ale także jedna z najszybszych w krajach unijnych dynamik przyrostu liczby internautów. Prognozy mówią, że w 2025 roku wskaźnik penetracji Internetu w dorosłej populacji może przekroczyć 90%. Ważnym zjawiskiem obserwowanym na przestrzeni ostatnich kilku lat, a w cieniu pandemii jeszcze bardziej wzbierającym na znaczeniu, jest dynamika, z jaką w Polsce – w porównaniu do bardziej rozwiniętych rynków – powiększa się grono e-konsumentów. Przez ostatnie 5 lat w krajach, gdzie e-zakupy cieszyły się największą popularnością, wynosiła on od kilku do kilkunastu punktów procentowych. W tym czasie w Polsce wzrost liczony był na poziomie 24 p. proc., a w samym tylko 2020 roku wyniósł aż 7 p. proc. Autorzy opracowania zwracają również uwagę, że 2020 rok stał pod znakiem e-konsumenckich debiutów. Średnio co dziesiąty polski internauta zrobił w sieci swoje pierwsze zakupy. I co równie ważne, do społeczności dołączały też osoby starsze, po 55 roku życia.

Dane sondażowe jasno pokazują, że pandemia solidnie umocniła e-handel. Prawie jedna trzecia (28%) e-konsumentów bierze pod uwagę opcję, że po zakończeniu kryzysu zdrowotnego nie wróci do sklepów stacjonarnych, a wszystkie potrzeby zakupowe będzie realizować w sieci. Ale ograniczenia pokazały też, że jednak doświadczenia jakie dają tradycyjne zakupy nie stracą tak szybko na znaczeniu. I tak 60% internautów przewiduje, że będzie częściej kupować w sklepach stacjonarnych, z kolei 36% nie zrezygnuje z e-zakupów po pandemii przy założeniu, że częściej będzie odwiedzać tradycyjne placówki handlowe.

Szacunki pokazują, że od 20% do 30% obrotów tradycyjnego handlu detalicznego, które na skutek pandemii przeniosły się do sieci, zostanie w niej na zawsze. Trend ten dotknie najbardziej segment zakupów spożywczych, które przed koronawirusem nie cieszyły się szczególną popularnością wśród e-konsumentów. Dane pokazują, że w minionym roku aż 28% internautów nad Wisłą zrobiło w sieci zakupy spożywcze, co przekłada się na 65% wzrost konsumentów w tym właśnie sektorze.

Jednym z efektów lockdown'ów i całego szeregu pandemicznych ograniczeń było zdefiniowanie na nowo kanału sprzedaży internetowej przez większość marek, od lat w ogromnej większości operujących w sklepach stacjonarnych. E-handel z kolejnego sposobu promocji marki stał się skutecznym i liczącym się w biznesowej układance narzędziem sprzedażowym. Tylko w trakcie pierwszego lockdown'u operatorzy sklepów stacjonarnych w swoich kanałach sprzedaży on-line notowali podwojone obroty. Branża elektroniki chwaliła się nawet pięciokrotnym wzrostem transakcji w sieci. Część marek zdecydowała się prowadzić sprzedaż poprzez platformy sprzedażowe (tzw. marketplace). W trakcie pierwszej fali największe wzrosty odnotowały kategorie: odzież i obuwie, a także RTV, AGD, książki oraz meble.

Pandemia przyśpieszyła wiele procesów zachodzących w handlu. Pokazała, jakie znaczenie mają: technologia, cyfryzacja, tempo życia, lokalność, mobilność oraz dostępność, a ponadto rosnąca z roku na rok świadomość konsumentów. To aspekty, które będą kształtować i zmieniać handel w najbliższym czasie. Koronakryzys okazał się trudnym testem dla starszych formatów handlowych i jednocześnie trampoliną do dalszego rozwoju dla np. małych parków handlowych i sąsiedzkich, lokalnych centrów. Wygranymi okazały się sieci dyskontowe, w których klienci cenią bliskość, komfort i wygodę robienia zakupów. Eksperci BNP Paribas Real Estate zwracają uwagę, że w 2020 roku połowa nowej podaży przypadła na parki handlowe, a zaledwie pięć lat temu odpowiadała za 11% wolumenu nowej powierzchni. Prognozy na najbliższe lata przewidują kontynuacje tego trendu.

Operacje w nowoczesnym e-handlu, skracanie łańcuchów, coraz szybsze dostawy (tzw. quick commerce) i robotyzacja wymagają sprawnie działającego i dobrze zaplanowanego rynku powierzchni przemysłowych, logistycznych i magazynowych. Kilkanaście miesięcy pandemii pokazało, że polski rynek wzorowo zdaje egzamin i wyrasta na jedno z głównych centrów dystrybucyjnych w Europie – mówi Igor Roguski, Dyrektor Działu Powierzchni Przemysłowych i Logistycznych. Na plus eksperci BNP Paribas Real Estate zaliczają: nowoczesne, wysokiej jakości powierzchnie, wciąż dobrą dostępność terenów pod nowe inwestycje, wykwalifikowanych pracowników, a także duży lokalny rynek zbytu, niższe koszty pracy i szereg bonusów oferowanych przez samorządy czy strefy ekonomiczne.

Autorzy opracowania policzyli, że przez ostatnie pięć lat sektor e-commerce i operatorzy obsługujący procesy e-handlu odpowiadali za 25% - 30% całego popytu netto. Oznacza to, że szacunkowo podpisali oni umowy na łącznie ok. 4 mln mkw. nowoczesnej powierzchni. Połowa z dziesięciu największych umów najmu podpisanych od początku 2017 roku dotyczyła najemców z sektora e-commerce. Na czele listy najemców znajduje się Amazon, który od 2013 roku wynajął ponad 1 mln mkw. powierzchni.

Z raportu wynika, że nieodwracalną przyszłością nowoczesnej logistyki będzie cyfryzacja. Dzięki zbieraniu i analizie danych będzie można lepiej wykorzystywać urządzenia mobilne, przewidywać, jakie operacje i kiedy będą wykonywany czy lepiej dbać o środowisko.

Pandemia pokazała, że handel stacjonarny jest nierozerwalnie związany z wielokanałowością sprzedaży, w której coraz bardziej istotną rolę odgrywa e-handel. Transformacja handlu będzie odbywać się w warunkach współistnienia różnych rozwiązań i narzędzi, których suma będzie dostarczać jakościowych doświadczeń zakupowych i zapewni sprawną dostawę, wymianę albo zwrot towaru. Nowa, handlowa rzeczywistość pociągnie za sobą rozwój nie tylko nowych konceptów handlowych, ale także logistycznych. A te coraz liczniej będą wyrastać wokół ośrodków miejskich. Częściowo, na logistyczne potrzeby adaptowane mogą być obiekty handlowe, które nie będą w stanie konkurować w postpandemicznych czasach z obiektami, które pomimo niesprzyjających warunków podjęły szereg inwestycji mających na celu poszerzenie oferty. Przyszłość może też stać pod znakiem tzw. dark stores, czyli sklepów, w których nie liczy się wystrój, a możliwość szybkiego odbioru zamówionego towaru.